— George Washington
Przywództwo i samodyscyplina idą ramię w ramię. Trudno sobie wyobrazić skutecznego lidera, któremu brakuje samodyscypliny, siły woli, samokontroli i opanowania. Prawdziwy przywódca potrafi zawsze w pełni zapanować nad sobą i nad każdą sytuacją.
Rzadko kiedy w historii było takie zapotrzebowanie na przywódców, jak obecnie. Potrzebujemy ich na każdym szczeblu społeczeństwa, zarówno w sektorze publicznym, jak i pozarządowym. Tacy ludzie są nam potrzebni w rodzinach, firmach, miejscach kultu, organizacjach lokalnych i przede wszystkim w polityce. Musimy mieć ludzi, którzy będą z powagą wypełniać swoje obowiązki i nie zawahają się, gdy trzeba będzie wysunąć się przed szereg i przejąć kontrolę nad sytuacją.
Na szczęście bycia przywódcą można się nauczyć. Liderzy powstają — zwykle bez niczyjej pomocy i nie od razu — z mieszanki ciężkiej pracy, doświadczenia i praktyki. Peter Drucker, słynny teoretyk zarządzania, słusznie kiedyś zauważył: „Ludzi, którzy rodzą się przywódcami, jest tak mało, że w ostatecznym rozrachunku nie mają oni większego znaczenia”.
************
Cztery fazy rozwoju
************
Kiedy Twoja kariera w biznesie się rozwija, Twoja działalność i osiągnięcia podlegają czterem etapom. Zaczynasz od stanowiska pracownika. Masz ograniczoną wiedzę i niewielkie doświadczenie. Potem rozwijasz się, uczysz, nabywasz zdolności osiągania wyników, ewoluujesz i zostajesz kierownikiem, który odpowiada za pracę i wyniki innych ludzi. Pnąc się po kolejnych szczeblach kariery kierowniczej, poprawiasz swoją umiejętność egzekwowania wykonania zadań, bezpośrednio nadzorując pracę swoich podwładnych, i zostajesz dyrektorem, czyli kimś, kto przydziela pracę ludziom według ich kompetencji w poszczególnych dziedzinach. Dyrektorzy mają szersze pole widzenia, a to wiąże się z większym zakresem obowiązków.
Kiedy pokonujesz kolejne stopnie w hierarchii dyrektorskiej, a Twoja wiedza i efektywność się pogłębiają — zbierasz coraz lepsze wyniki pracy od coraz większej liczby różnych ludzi — docierasz na najwyższy poziom, poziom przywódcy. Na tym etapie odpowiadasz już za stanowienie, co należy zrobić, a nie jak to należy zrobić. Mówi się, że niektórzy ludzie stają się przywódcami, inni się nimi rodzą, a jeszcze innym przywództwo zostaje narzucone. Liderzy pojawiają się lub awansują, aby zmierzyć się z sytuacją, która wymaga zdolności przywódczych. Mówiąc prościej, obowiązkiem lidera jest wzięcie na siebie odpowiedzialności za rezultaty.
Ludzie awansują na coraz wyższe szczeble w hierarchii przywódczej głównie dlatego, że na każdym dotychczasowym poziomie wykazywali się zdolnością osiągania wymaganych wyników. Lider zawsze zadaje sobie pytanie: „Jakich wyników się ode mnie wymaga?”. Jasność ma tu kluczowe znaczenie. Z kolei to, że inne osoby nie awansują na wyższe stanowiska przywódcze — albo są zwalniane — wynika z „niewydolności wykonawczej”. Nie realizują najważniejszych prac, których inni od nich oczekują, ani nie osiągają wyników, których się od nich wymaga.
***********
Przywódca ma wizję
***********
Podstawową zaletą lidera — jak wynika z badania przeprowadzonego z udziałem 3300 przywódców przez Jamesa MacPhersona — jest zdolność tworzenia wizji. Przywódcy mają wizję. Cechuje ich umiejętność planowania daleko naprzód i tworzenia jasnego obrazu tego, jak ich firma ma wyglądać za jakiś czas. Poza tym potrafią się podzielić tą wizją z innymi i skłonić ich do zaangażowania się w jej urzeczywistnienie. Człowiek staje się liderem, kiedy potrafi wziąć na siebie odpowiedzialność za wyniki; kiedy zaczyna myśleć, działać i mówić jak lider; kiedy tworzy wizję siebie i swojej firmy, swojego życia lub swojego zakresu obowiązków.
O przywództwie i znaczeniu wizji napisano już setki książek. Jednak wszystkie można sprowadzić do jednej zasady. Wódz wojskowy ma wizję zwycięstwa, od której nigdy nie odstępuje. Przywódca w biznesie ma wizję sukcesu, opartą na doskonałych wynikach, której jest w pełni oddany.
***********
Przywódca wyznacza standardy
***********
Przywódca wyznacza standardy w firmie. W końcu nikt inny nie może mieć jaśniejszej wizji lub dążyć do wyższego poziomu doskonałości niż przywódca. Właśnie dlatego jest on autorytetem, osobą, która odpowiada za samopoczucie i morale każdego pracownika firmy. Osobowość lidera i jego umiejętność wywierania wpływu oddziałują na każdą osobę, która w hierarchii firmy, instytucji lub oddziału znajduje się niżej od niego.
Nic można sztucznie podnieść morale w biznesie; przesącza się ono bowiem z góry, z poziomu lidera. Postawa przywódcy wpływa na zachowanie pozostałych ludzi. Jeżeli lider jest pozytywnie nastawiony, pewny siebie i pełen energii, każda osoba w firmie doświadczy wpływu jego zachowania i sama będzie pozytywnie nastawiona, pewna siebie i pełna energii.
***********
Poprzyj słowa czynem
***********
Kiedy stajesz się liderem, musisz się zmusić, aby zachowywać się jak lider. Musisz chodzić, mówić i działać, tak jak na lidera przystało. Przemieniasz się w inną osobę z innym zakresem obowiązków.
Kiedy pniesz się coraz wyżej w hierarchii firmowej, stanowisz część zespołu albo działu sprzedaży. Kiedy awansujesz na stanowisko dyrektora, stajesz się częścią dyrekcji. Oznacza to, że kiedy jesteś częścią zespołu, Twoja uwaga skierowana jest ku górze i na boki, a kiedy zostajesz liderem, Twoja uwaga zaczyna się kierować ku dołowi, ku ludziom, za których teraz odpowiadasz.
Najważniejszym zadaniem lidera jest prawdopodobnie zmuszenie się do występowania w roli autorytetu. Wyobraź sobie, że teraz każdy Cię obserwuje i wzoruje wszystko, co robi i mówi, na Twoim zachowaniu. Kiedy zostajesz przywódcą, już nie masz luksusu „machnięcia na coś ręką”. Od chwili Twojego awansu na szczebel przywódczy ciąży na Tobie szczególna odpowiedzialność za dyscyplinowanie i kontrolowanie swoich słów i zachowań, i to tak, żeby przynosiły one jak najlepsze wyniki dla Twojej firmy i dla innych ludzi.
************
Wyznacz standardy
************
Lider wyznacza standardy zachowania, jakości wykonywanej pracy, organizacji kadrowej, zarządzania czasem i wizerunku firmy. W najlepszych instytucjach lider jest osobą, którą wszyscy podziwiają i chcą naśladować.
W większości przypadków przywódca pracuje ciężej niż inne osoby w firmie. Sprawia wrażenie bardziej zaangażowanego, zdeterminowanego, wytrwałego i obdarzonego jaśniejszą wizją niż inni. Lider wyznacza standard, za którym każdy chce podążać.
Przywódca dyktuje również jakość traktowania ludzi w firmie. Jeżeli odnosi się do nich uprzejmie, z uwagą i zainteresowaniem, jest to znak dla innych, że sami muszą się dostosować do takich standardów.
***********
Wskaż wartości i zasady
***********
Oprócz tego, że lider musi mieć jasną wizję przyszłości, powinien dysponować zestawem wartości i reguł, które jasno zorganizują zachowanie i procesy decyzyjne w firmie. Każdy musi wiedzieć, w co wierzą lider i firma i za czym się opowiadają. Dlatego do głównych zadań lidera należy wyrażenie własnej wizji doskonałych wyników i wpisanie jej w ramy wysokich standardów moralnych. Lider musi umieć poprzeć czynem wartości i postępowanie, które promuje.
Najlepszy standard dla lidera wyznacza tzw. złota reguła: „Nie czyń drugiemu, co tobie niemiłe”.
Kiedy Jack Welch był prezesem General Electric, zachęcał swoich dyrektorów, aby traktowali każdego pracownika tak, jakby miał on być wkrótce awansowany i zamienić się z nimi miejscami. Ten sposób myślenia spowodował, że menedżerowie odnosili się do personelu z ogromną dozą szacunku i grzeczności.
***********
Siedem zasad przywództwa
***********
Żeby być skutecznym liderem, należy włączyć do swojego zachowania i pracy siedem zasad. Oto one:
# 1.Jasność. Jest to najprawdopodobniej najważniejszy obowiązek lidera. Musisz mieć absolutną jasność co do tego, kim jesteś i w co wierzysz; potrafić klarownie przedstawić ludziom swoją wizję i plany na przyszłość; znać cele i priorytety firmy i wiedzieć, w jaki sposób je zrealizować. Jednak przede wszystkim musisz mieć pełną jasność co do wartości, misji i zamierzeń firmy i tego, co ona sobą reprezentuje. Wszyscy ludzie, którzy Cię otaczają i znajdują się na niższych stanowiskach, muszą dokładnie wiedzieć, dlaczego robią to, co robią, i co ich firma zamierza osiągnąć.
# 2.Fachowość. Będąc liderem, musisz wyznaczać w firmie standardy świetnej pracy na danym stanowisku i podczas wykonywania danej czynności. Musisz dążyć do tego, żeby Twoja firma była tak samo dobra, ba, lepsza, niż najlepsza firma konkurencji. Nieustannie powinieneś poszukiwać sposobów podnoszenia jakości Waszych produktów i usług świadczonych klientom.
# 3. Zaangażowanie. Lider jest całkowicie oddany sukcesowi firmy i w pełni wierzy, że jest ona najlepsza na rynku i że tak już zostanie. Takie żarliwe zaangażowanie w działalność firmy — oraz w jej sukcesy i wyniki — motywuje i inspiruje ludzi do jak najlepszej pracy, do wykonywania jej z sercem.
# 4.Ograniczenia. Zadaniem lidera jest ustalenie, jakie czynniki ograniczają prędkość, z którą firma osiąga swoje najważniejsze założenia związane z dochodami i rentownością. Lider przydziela ludziom odpowiednie obowiązki i lokuje środki tak, aby złagodzić te ograniczenia i usunąć przeszkody, a firma mogła działać jak najlepsze przedsiębiorstwo w branży.
# 5. Kreatywność. Lider jest otwarty na nowe pomysły, bez względu na ich pochodzenie. Nieustannie zachęca ludzi do znajdowania szybszych, lepszych, tańszych i łatwiejszych metod wytwarzania świetnych produktów i świadczenia usług oraz do lepszej obsługi klienta.
# 6. Nieustająca nauka. Lider jest osobiście zainteresowany czytaniem, słuchaniem, rozwijaniem swoich umiejętności kierowniczych i poszerzaniem wiedzy. Powinien uczestniczyć w dodatkowych seminariach i kursach, aby podnieść swoje kwalifikacje i rozwinąć zdolności.
Jednocześnie lider zachęca wszystkich pracowników firmy do nauki i rozwoju, widząc w tym normalną i naturalną część życia biznesowego. Przeznacza również czas i środki finansowe na szkolenia i działania rozwojowe. Wie bowiem, że najlepsze firmy mają najlepiej wyszkolonych ludzi. Z kolei firmy trzeciorzędne mają ludzi najgorzej przygotowanych do pracy — nic dziwnego, że szybko znikają z branży.
# 7. Konsekwencja. Lider potrafi się wykazać samodyscypliną i być konsekwentny, niezawodny, rzetelny, spokojny i przewidywalny w każdej sytuacji. Świadomość, że lider jest osobą w pełni konsekwentną i że można na nim polegać, stanowi dla pracownika jedną z największych wygód w życiu zawodowym. Skuteczny przywódca nie zmienia się z dnia na dzień. Nie zachwieje się jak trzcina na wietrze w obliczu nowej sytuacji, problemu czy sytuacji krytycznej. Wprost przeciwnie, prawdziwy lider jest spokojny, pozytywnie nastawiony i pewny siebie — zwłaszcza gdy znajduje się pod presją.
***********
Nieunikniony kryzys
***********
Jedyną rzeczą, której lider nie uniknie w swoim życiu, jest kryzys. Kiedy zajmujesz stanowisko przywódcze, niejednokrotnie spotykasz się z kryzysami — kryzysami, które są nieprzewidywalne, samorzutne i często zdolne do wyrządzenia poważnych szkód w firmie. Lider dowodzi swojej kompetencji w sytuacjach podbramkowych. Staje się wówczas spokojny, zrównoważony, obiektywny i całkowicie opanowany. Zadaje pytania i zbiera informacje. Potrafi dokonać prawidłowej oceny sytuacji i podjąć decyzje potrzebne do zminimalizowania szkód i strat.
Wielcy przywódcy zmuszają się do tego, żeby trzymać swoje lęki i obawy w tajemnicy. Nie zwierzają się personelowi ze swoich trosk, wiedząc, że mogłoby to spowodować konsternację i spadek morale. Zamiast tego lider zadaje dużo pytań, dokładnie analizuje sytuację, chcąc ją jak najlepiej zrozumieć, ale swoje odczucia zachowuje dla siebie.
Z kolei w stosunkach z pracownikami firmy lider zawsze wykazuje się spokojem, pozytywnym i swobodnym nastawieniem oraz pełnym opanowaniem — bez względu na to, co się akurat dzieje.
***********
Samokontrola i Przywództwo
***********
Istnieje bezpośredni związek między zdolnością przywoływania siebie do porządku a naszymi zachowaniami i chęcią przewodzenia. Dopiero kiedy udowodnimy, że potrafimy utrzymać pełną samokontrolę, inni zaufają nam na tyle, żeby awansować nas na stanowisko przywódcy i pozostawić na nim.
Lider zdaje sobie sprawę, że wszystko, co mówi do innej osoby (lub o niej), jest w pewnym stopniu wyolbrzymione. Chwali ludzi i dodaje im otuchy, zarówno w ich obecności, jak i kiedy ich nie ma. Nigdy nic mówi nic negatywnego, co mogłoby zostać źle zrozumiane lub zniechęcić kogoś bądź obrazić. Jeżeli lider ma z kimś na pieńku, rozwiązuje tę sprawę prywatnie, z dala od oczu i uszu osób postronnych.
***********
Zalety przywódcy
***********
Przywódcy potrafią utrzymać taką samodyscyplinę, że bez kłopotu planują, przygotowują, organizują i sprawdzają każdy szczegół. Nie pozostawiają nic przypadkowi. Zadają pytania, żeby mieć pewność, że w pełni zrozumieli daną sytuację, problem lub trudność.
Wielcy przywódcy zachowują się tak, jakby byli właścicielami całej firmy. Przyjmują na siebie ogromną ilość osobistej odpowiedzialności. Nigdy nie narzekają, nic tłumaczą się ani nie winią innych za swoje problemy. Przywódcy są bardzo silnie nastawieni na działanie. Z uwagą zbierają informacje i podejmują konieczne decyzje. Wyznaczają normy i standardy, a następnie skłaniają innych do ich przestrzegania. Domagają się szybkiego i sumiennego wykonywania obowiązków.
***********
Przywódcy dążą ku górze
***********
Przywódcy zbierają się w górnych warstwach hierarchii firmowej, niczym śmietana na powierzchni mleka. Jeżeli przyjmiesz pełną odpowiedzialność za otrzymanie określonych wyników, skoncentrujesz się wyłącznie na wykonywaniu najważniejszych zadań, zajmiesz się nieustannym poszerzaniem swoich kwalifikacji i wiedzy oraz pogłębianiem zdolności podnoszenia wartości swojej firmy, a także będziesz traktował ludzi uprzejmie i z zainteresowaniem, w sposób naturalny dowiedziesz swoich zdolności przywódczych.
Kiedy będziesz się wciąż wykazywał umiejętnością podnoszenia wartości swojego wkładu w rozwój firmy, ludzie, znajdujący się na stanowiskach wyższych, niższych i równoległych w stosunku do Twojego, będą chcieli, żebyś został wyniesiony do funkcji przywódcy, i będą Cię wspierać, kiedy już dostaniesz taki awans. Jednym z Twoich podstawowych zadań w życiu jest chodzić, rozmawiać, zachowywać się, mówić i traktować innych w sposób godny przywódcy. W końcu nadejdzie chwila, że Twoje wyniki zostaną nagrodzone odpowiednim stanowiskiem.
W kolejnym rozdziale dowiesz się, w jaki sposób rozwinąć i praktykować to, czego potrzebujesz, żeby odnosić większe sukcesy w życiu i w działaniach biznesowych.
