Samodyscyplina i szczęście „Koń donikąd nie dojedzie, jeżeli się go nie zaprzęgnie.
Paraigaz nie wprawią w ruch żadnego urządzenia, jeśli nie zostaną w nie wtłoczone. Wodospad nie wyprodukuje prądu, jeżeli nie poprzecina się go tunelami. Nikt nie osiągnie wielkości, jeżeli w jego życiu nie zapanuje skupienie, zaangażowanieidyscyplina”
— Harry Emerson Fosdick
Zdolność osiągania szczęścia stanowi prawdziwą miarę życiowego sukcesu. Nie ma nic ważniejszego od szczęścia. Nic nie jest w stanie go zastąpić. Jeżeli uda Ci się zgromadzić wszelkie dobra materialne, lecz nie znajdziesz szczęścia, tak naprawdę spotka Cię porażka: nie wykorzystasz swojego ludzkiego potencjału.
***********
Prawo kontroli
***********
Szczęście odczuwamy dopóty, dopóki czujemy kontrolę nad własnym życiem. Przestajemy je odczuwać, kiedy przestajemy czuć kontrolę nad swoim życiem lub zaczynamy odnosić wrażenie, że jest ono kontrolowane przez inne czynniki bądź ludzi. Psychologowie nazywają to zjawisko „poczuciem umiejscowienia kontroli”. Poświęcono mu już pięćdziesiąt lat badań oraz setki książek i artykułów. Wszystkie one dowodzą, że stres i brak poczucia szczęścia wynikają z sytuacji, w których czujemy się przytłoczeni przez okoliczności zewnętrzne. W ramach wyjaśnienia definiuje się tu różnicę między „wewnętrznym umiejscowieniem kontroli” (szczęście) a „zewnętrznym umiejscowieniem kontroli” (brak szczęścia).Osoby o wewnętrznym umiejscowieniu kontroli czują, że są odpowiedzialne za siebie, podejmują własne decyzje i w dużym stopniu mają wpływ na to, co się dzieje w ich życiu; że siedzą za sterami własnego życia i nim kierują; że decydują o większości rzeczy, które im się przytrafiają. W konsekwencji czują się silne, zdecydowane i szczęśliwe.
Z kolei osoby o zewnętrznym umiejscowieniu kontroli czują, że nie panują nad własnym życiem albo mogą nim kierować tylko w nikłym stopniu. Na przykład jeżeli czujesz się zdominowany przez bezwzględnego lub krytycznie nastawionego szefa, lecz nie możesz sobie pozwolić na odejście z pracy, bo nie masz żadnych oszczędności, doświadczasz silnego stresu i niepokoju. To zaś powoduje, że źle wykonujesz swoją pracę, co z kolei zwiększa ryzyko, iż Twój trudny szef Cię zwolni. Bardzo często taka sytuacja kończy się w sposób, którego najbardziej się boisz.
Kiedy indziej może być tak, że przytłoczy Cię brzemię nieudanego małżeństwa albo związku, z którego nie będziesz mógł się uwolnić. Takim czynnikiem będą także niezapłacone rachunki, za mała ilość pieniędzy lub konieczność utrzymania dotychczasowego standardu życia bądź też brak kondycji fizycznej albo wykształcenia. Wiele osób ma wrażenie, że rządzą nimi ich własne osobowości, więc nie mogą się zmienić na lepsze. Mówią: „Już taki jestem”. Tymi słowami zwalniają się z całej odpowiedzialności za swoje życie: za utrzymanie samodyscypliny i siły woli, koniecznych do dokonania zmian, które pozwolą im wieść takie życie, jakie chcą, i być szczęśliwymi.
Jeżeli chcesz zastąpić zewnętrzne poczucie umiejscowienia kontroli wewnętrznym, musisz już dzisiaj postanowić, że przejmiesz pełną kontrolę nad swoim życiem. Przyjmij do wiadomości fakt, że od teraz sam podejmujesz decyzje i że tylko sobie zawdzięczasz to, gdzie jesteś i kim jesteś. Jeżeli nie jesteś zadowolony z jakiejś sfery swojego życia, zmuś się, żeby zmienić tę sytuację.
**********
Powód do szczęścia
**********
Często wielkość przepaści między Twoją obecną sytuacją a warunkami i okolicznościami, których — jak sądzisz — potrzebujesz do szczęścia, decyduje o tym, czy jesteś szczęśliwy, czy nieszczęśliwy. Jest to w dużym stopniu kwestia Twojego oglądu rzeczywistości i Twojej decyzji.
Jest takie stare powiedzenie, które mówi, że sukces oznacza dostawanie tego, czego się pragnie; szczęście zaś to pragnienie tego, co się dostaje. Jeżeli wysokość Twoich zarobków i Twoje życie współgrają z Twoimi celami i oczekiwaniami, a Ty sam jesteś zadowolony ze swojej sytuacji, czujesz się szczęśliwy. Z drugiej strony, jeśli z jakiegokolwiek powodu Twoja sytuacja różni się od tego, czego naprawdę pragniesz i oczekujesz, to jesteś niezadowolony i nieszczęśliwy.
Taki stan zadowolenia może się nieustannie zmieniać. Kiedy rozpoczynasz drogę zawodową, dochody o wysokości 50 tysięcy złotych rocznie mogą Ci się wydawać wielkim osiągnięciem. Jednak gdy sam zaczniesz tyle dostawać, możesz być nieszczęśliwy, ponieważ nie zarabiasz 100 tysięcy lub więcej. Są ludzie, którzy nie są zadowoleni, mimo że zarabiają po milion dolarów rocznie.
**********
Szczęście to produkt uboczny
**********
Ciekawa rzecz, że szczęście nie jest celem, do którego można dążyć i który można osiągać. Szczęście jest produktem ubocznym, który przypada Ci w udziale, gdy zaangażujesz się w coś, co sprawi Ci prawdziwą przyjemność, z ludźmi, których lubisz i szanujesz.
Earl Nightingale, zapewne najsłynniejszy i najbardziej poważany amerykański publicysta radiowy, jaki zajmował się kwestią odnoszenia sukcesów, powiedział, że „szczęście jest stopniową realizacją wartościowego ideału”. Zawsze gdy czujesz, że dążysz krok po kroku do czegoś ważnego dla Ciebie, w stronę swoich najistotniejszych celów, automatycznie doświadczasz szczęścia. Czujesz satysfakcję i zadowolenie, a także ogromne przekonanie o własnym rozwoju i pomyślności.
**********
Pięć składników szczęścia
**********
Samodyscyplina jest czynnikiem niezbędnym do szczęścia. Wymaga ona bowiem, żebyś jasno określił, co oznacza dla Ciebie szczęście, i codziennie sukcesywnie dążył do realizacji tego idealnego stanu.
W swojej pracy zawodowej i szkoleniowej odkryłem, że do szczęścia potrzeba pięciu czynników. Niepowodzenie w którejś z tych sfer może powodować stres, zmartwienia i poczucie braku kontroli.
1. Zdrowie i energia. Prawdopodobnie są to najważniejsze elementy dobrego życia. Nieustannie o nie zabiegamy. Tylko wtedy, kiedy cieszymy się doskonałym zdrowiem i nic nas nie boli oraz czujemy stały przypływ energii, możemy być w pełni szczęśliwi. W wielu przypadkach zdrowie jest „potrzebą podstawową”. Oznacza to, że niezbyt się przejmujesz swoim zdrowiem, dopóki go nie stracisz. Na przykład nie myślisz o swoich zębach, dopóki nie zaczną Cię boleć. Nie zastanawiasz się nad kondycją swojego ciała, dopóki nie zaczną mu się dawać we znaki różne bóle i dolegliwości. Dlatego przez całe życie musisz się wykazywać dyscypliną i siłą woli, aby osiągnąć i utrzymać doskonały poziom zdrowia i sprawności.
2. Szczęśliwe związki. Co najmniej 85 procent Twojego szczęścia — lub braku szczęścia — zależy od jakości relacji z innymi ludźmi. Arystoteles słusznie zauważył, że „człowiek jest zwierzęciem stadnym”. Jako ludzie jesteśmy tak skonstruowani, żeby dobrze funkcjonować w społeczeństwie, żeby pracować i egzystować z innymi osobami na każdym etapie naszego życia.
Zdolność nawiązania i utrzymania wartościowych relacji z małżonkiem, dziećmi, przyjaciółmi, współpracownikami i innymi ludźmi stanowi prawdziwą miarę Twojej osobowości i zdrowia psychicznego. Osoby z wysoką samooceną, odnoszące się z szacunkiem do samych siebie, mają lepsze relacje z innymi i znacznie szczęśliwsze życie.
Trudno o poważniejszy błąd niż uważanie relacji międzyludzkich, zwłaszcza tych najważniejszych, za rzecz oczywistą. Często zaczynamy o nich myśleć dopiero, kiedy pojawi się jakiś problem, i wówczas już tylko one zaprzątają nasze myśli.
3. Sensowna praca. Żeby być prawdziwie szczęśliwym, trzeba się w pełni zaangażować we własne życie. Należy robić rzeczy, które wymagają aktywności i dają poczucie spełnienia. Jeżeli sam zarabiasz na życie, musisz wykonywać pracę, którą lubisz, w której jesteś dobry i za którą dostajesz godziwe wynagrodzenie. Ludzie są naprawdę szczęśliwi tylko wtedy, gdy czują, że ich praca ma jakiś sens, że więcej z siebie dają, niż dostają. Człowiek musi mieć poczucie, że to, czym się zajmuje, faktycznie robi różnicę w życiu i pracy innych osób.
Badania nad źródłami motywacji pracowników pokazały, że pracodawcy myślą, iż ludzi do pracy motywują głównie pieniądze i inne korzyści materialne. Jednak kiedy zapytano o to samych pracowników, wymieniali oni przede wszystkim trzy czynniki:
#ambitną i ciekawą pracę,
#możliwość rozwoju i doskonalenia zawodowego,
#sympatycznych współpracowników.
Jednym z Twoich najważniejszych obowiązków jest znalezienie odpowiedniej dla siebie pracy, a następnie włożenie w nią całej duszy. Jeżeli z jakiegokolwiek powodu nie czujesz potrzeby pełnego zaangażowania się w nią, możliwe, że zabrakło jednego lub więcej czynników spośród trzech głównych kryteriów pozytywnego miejsca pracy. Może to być znak, że to nie jest miejsce odpowiednie dla Ciebie.
4. Niezależność finansowa. Najpotężniejsze lęki, jakich doświadczamy, dotyczą przegranej, porażki i biedy. Boimy się, że wpadniemy w nędzę, nie będziemy mieć środków do życia i uzależnimy się od innych. Dlatego jeżeli jesteś sobie coś winny, to na pewno dążenie przez całe życie do niezależności i wolności finansowej. Do najszczęśliwszych ludzi należą ci znajdujący się na etapie, na którym już nie muszą się martwić o pieniądze. W tej dziedzinie życia nie można zdać się na przypadek, lecz należy się wykazać świadomym, celowym działaniem oraz żelazną samodyscypliną. Ilekroć czujesz, że między Twoją bieżącą sytuacją finansową a sytuacją idealną rozpościera się wielka przepaść, doświadczasz stresu, smutku i zgryzoty.
5. Samorealizacja. Chodzi o przekonanie, że osiągamy wszystko, co możemy. Dzieje się tak, kiedy czujemy, że wykorzystujemy coraz więcej swojego potencjału.
Abraham Maslow zasłynął opracowaniem tzw. teorii hierarchii potrzeb. Ustalił mianowicie, że ludzie mają „podstawowe potrzeby” oraz „potrzeby wyższego rzędu”. Usiłują zatem zaspokoić to, czego najbardziej im brakuje, albo próbują realizować swój potencjał. Maslow doszedł do wniosku, że można zacząć ewoluować i dążyć do potencjalnie najwyższego poziomu rozwoju tylko po zaspokojeniu podstawowych potrzeb.
***********
Nigdy nie miej dość
***********
Ilekroć w każdej z tych dziedzin wykazujesz się na tyle dużą samodyscypliną i siłą woli, żeby oprzeć się skłonności pójścia na skróty, czujesz się z siebie coraz bardziej zadowolony. Zawsze gdy uda Ci się przełamać własny opór i gdy zaczniesz dążyć do urzeczywistnienia swoich marzeń, po czym zmusisz się do pozostania na tym szlaku pomimo napotykanych przeszkód i trudności, czujesz się silny. Wzrastają u Ciebie poczucie własnej wartości i pewność siebie, a kiedy krok po kroku przybliżasz się do realizacji swoich ideałów, jesteś prawdziwie szczęśliwy.
W następnym rozdziale dowiesz się, w jaki sposób połączyć samodyscyplinę ze swoimi codziennymi przyzwyczajeniami zdrowotnymi, żeby mieć długie, szczęśliwe i zdrowe życie.
